Het is inmiddels traditie: ook in 2025 herdacht Hilversum zijn Februaristaking. Meer dan 150 Hilversummers woonden woensdag 26 februari de herdenking op Seinhorst bij. Net als in 1941 maakten zij daarmee een statement tegen antisemitisme en racisme in welke vorm dan ook, dus ook tegen moslimhaat. Sprekers waren Gerard Klein en Youssef Douzi.
Beide sprekers maakten grote indruk. Youssef Douzi, geboren en getogen Hilversummer en oprichter van Young Hilversummers, bepleitte op aansprekende wijze verdraagzaamheid. Juist nu, met gebeurtenissen in Israël waar niemand van weg kan kijken. Ook Gerard Klein, voorzitter van de Joodse Gemeente Hilversum bracht een boodschap van verbondenheid. We laten ons niet tegen elkaar uitspelen.
Hilversum herdenkt de Februaristaking op 26 februari, één dag na de grote herdenking bij de Dokwerker in Amsterdam. Ook in Hilversum begon de staking op de 25e, met een stakingsoproep bij de NSF. De volgende dag togen naar schatting 10.000 Hilversummers naar het oude raadhuis om openlijk tegen de nazi-bezetting en jodenvervolging te protesteren. Om vooral bij dat indrukwekkende massaprotest stil te staan herdenkt Hilversum de staking op de 26e.
met:
Pieter Broertjes
Gerard Klein
Youssef Douzi
Iris Drenth
Gerhard van den Top
Dante van de Griendt & Titus van Rijn
De herdenking begon om 17.00 uur bij het NSF-kunstwerk en de daaronder geplaatste herdenkingsplaquette op het plein voor winkelcentrum Seinhorst aan de Jan van der Heijdenstraat. Erelid van het herdenkingscomité, oud-burgemeester Pieter Broertjes opende met het gedicht Verzet begint niet met grote woorden van Remco Campert.
Verzet begint niet met grote woorden
maar met kleine daden
zoals storm met zacht geritsel in de tuin
of de kat die de kolder in zijn kop krijgtzoals brede rivieren
met een kleine bron
verscholen in het woudzoals een vuurzee
met dezelfde lucifer
die een sigaret aansteektzoals liefde met een blik
een aanraking iets dat je opvalt in een stemjezelf een vraag stellen
daarmee begint verzeten dan die vraag aan een ander stelle
Als klein kind was Gerard Klein tijdens de bezetting in Friesland ondergedoken en overleefde zo de holocaust. De voorzitter van de Joodse Gemeente Hilversum waarschuwt tegen opnieuw oplaaiend antisemitisme en tegen groeiende moslimhaat en onverdraagzaamheid jegens ‘de ander’ in het algemeen. Klik hier om zijn verhaal te horen.
Klein vertelde hoe twee Amsterdamse communistische arbeiders zich in februari 1941 niet konden neerleggen bij wat de nazi’s hun joodse stadsgenoten aandeden. Wij riepen op tot staking: ‘Staakt, staakt, staakt!!’. Die oproep bereikte ook Hilversum, via Fokker-werknemer Gerrit Meerbeek. Gerard Klein vertelde hoe de staking zich van de NSF uitbreidde naar de rest van werkend Hilversum. Ook scholieren deden mee. De staking mondde uit in een grootse demonstratie, uniek in het door de nazi’s bezette Europa.
Youssef Douzi was de tweede spreker. Jongerenwerker Douzi geniet in brede kring bekendheid als initiatiefnemer van Young Hilversummers. Hij is als leerlingenbegeleider verbonden aan het Alberdingk Thijm College. Youssef’s toespraak maakte veel indruk. Zijn boodschap: ‘jodenhaat, moslimhaat, tegen haat!’ Klik hier voor de videoregistratie.
Tussen beide sprekers in, draagt dichteres Iris Drenth een kort gedicht voor dat zij speciaal voor deze herdenking schreef.
BRANDING
Water kent geen grenzen, geloof in wat dan ook
stroomt alle kanten op. Zoveel rivieren, zoveel
vertakkingen als er mensen zijn, al het water
mondt tenslotte uit in zee – stukslaande golven
op het strand. Elke tijd kent zijn getijden, ieder
mens zijn eigen strijd. Samen trokken de stakers
van destijds een grens, een lijn in ‘t zand: tot
hier en niet verder. De storm was sterker –
hun opstand neergeslagen, weggevaagd.
Toch, geen daad zonder gevolg: vandaag
herdenken wij hoe zij onbevreesd onwrikbaar
stonden voor het vrij bestaan van iedereen.
Laat hen een voorbeeld zijn voor onze eeuw,
nu we opnieuw zo uiteen dreigen te drijven.
Laat ons niet tegen elkaar uitspelen, laten we
samen stapelende stenen in de branding zijn.
Trek je eigen lijn: laat gedachten stromen
of woest kolken in je hoofd, spreek je uit, sta
óp tegen de storm die buiten jaagt. Woorden,
wapens, waanzin, strijd: alles mondt ten slotte
uit in zee. Tussen de getijden sluimert stilte,
met hier en daar een rimpeling. Het water
wacht, de wereld houdt haar adem in.
Iris Drenth
Burgemeester Gerhard van den Top sloot de bijeenkomst af, waarna kranslegging en muziek door de jonge violisten Dante van de Griendt en Titus van Rijn (altviool). Beide zijn zestien jaar oud, leerling van de Hilversumse viooldocente Liora Ish-Hurwitz en van het Gemeentelijk Gymnasium. Ze spelen beiden in het Amersfoorts Jeugdorkest.
Thema: laat je niet tegen elkaar uitspelen!
Antisemitisme was ten tijde van Hitlers opkomst wijd verspreid in Europa. De nazi’s hoefden niet heel erg hun best te doen om Joden als zondebok aan te wijzen van Duitslands misère, na de vernedering van de Eerste Wereldoorlog.
Ook nu is sprake van wereldwijde onrust, met oorlogzuchtige en opkomende dictaturen. Democratieën die onaantastbaar leken, inclusief de VS en het na-oorlogse Duitsland, blijken minder stabiel onder druk van grote economische onzekerheid en geopolitieke onrust. Hedendaagse vreemdelingenhaat en antisemitisme in de jaren dertig vergelijken ligt voor de hand, ook al herhaalt de geschiedenis zich zelden.
Radicaal-rechts in Amerika heeft zijn zondebok alweer gevonden. Nu zijn het immigranten uit Zuid-Amerika, Mexicanen én Amerikanen die niet perfect in Donald Trumps man/vrouw-opvatting passen. Saillant: homoseksuelen, lesbiennes en queers waren ook al prooi onder de nazi’s. Ook intellectuelen en journalisten lopen weer gevaar, net als toen. Fascisten dulden nu eenmaal geen kritiek.
Wat is ervoor nodig om Europa opnieuw in chaos en verderf te storten? Rechts-populisten wijzen graag op het antisemitisme onder sommige moslims, die niet kunnen aanzien hoe het Israël van Netanyahu de Palestijnse bevolking onderdrukt en vermoordt. Of ze wijzen op de problemen die sommige immigranten veroorzaken. Groepen tegen elkaar opzetten blijkt nog steeds effectief. Rechts-extremistische partijen in Europa drijven erop, net als toen. De geschieden herhaalt zich niet, de geschiedenis rijmt. Ook in Duitsland, waar de AfD met onvervalste neo-nazi retoriek op het punt staat de grootste partij te worden.
Wat heb je aan geschiedenis als je er niets van leert? Het herdenken van de Februaristaking is urgenter dan ooit. Het Comité Herdenking Februaristaking Hilversum 1941 roept op tot verdraagzaamheid, tot samen optrekken in rechtvaardigheid, in plaats van bevolkingsgroepen tegen elkaar uit laten spelen. Hilversummers balden 84 jaar geleden hun vuist tegen fascisme en antisemitisme. Dat herhalen we jaarlijks, ook tegen moslimhaat.
